Po co ten poradnik?
Poradnik ten powstał w celu ułatwienia Kandydatom procesu kompletowania stroju podstawowego i ekwipunku obozowego. Nie bez znaczenia jest też fakt, iż w związku ze znaczną liczbą nowych osób poradnik taki stał się nieodzowny dla zdrowia psychicznego drużynników zasypywanych przez kolejne osoby tymi samymi pytaniami
Stroje zostały podzielone na trzy grupy (Skandynawskie, Zachodniosłowiańskie i Rusińskie). Podział jest umowny, uproszczony i został wprowadzony jedynie po to by z jednej strony zunifikować ubiór ze względu na krąg kulturowy, a z drugiej zaznaczyć różnice pomiędzy nimi.
Strój podstawowy i ekwipunek obozowy
Aby Kandydat został dopuszczony do wyjazdów historycznych musi skompletować strój podstawowy oraz ekwipunek obozowy. (W niektórych imprezach wewnętrznych Drużyny oraz na treningach może uczestniczyć posiadając strój niekompletny.)
Obydwa elementy są tak samo ważne i dopiero po ich skompletowaniu oraz weryfikacji przez Drużynę, osoba zostaje umieszczona na drużynowej stronie w dziale Kandydat i może zacząć w pełni uczestniczyć w życiu drużyny (np. brać udział w wyjazdach i festiwalach historycznych).
Szycie ręczne
Wszystkie elementy stroju podstawowego muszą być szyte ręcznie nicią lnianą lub wełnianą.
Materiały
Strój podstawowy musi być wykonany z lnu, wełny lub skóry (buty, paski, kaletki).
Kolory
Kandydaci mogą posiadać stroje w naturalnym kolorze lnu oraz z materiałów o stonowanych odcieniach zieleni, brązu i beżu.
Szyć czy kupować?
Szycie ubrań samemu wychodzi o połowę (lub więcej) taniej niż kupowanie ich u rzemieślników. Cena materiału to około 50% ceny gotowego wyrobu szytego maszynowo. Biorąc pod uwagę, iż cena szytych ręcznie ubrań jest jeszcze większa najekonomiczniej jest zakupić materiał i wykonywać je we własnym zakresie.
Wszystko zależy jednak od czasu, umiejętności, możliwości i posiadanej gotówki. Czasem kupno gotowego wyrobu okazuje się być jedynym wyjściem.
Uwaga:
Należy bardzo ostrożnie podchodzić do zawodowych krawców, którzy nie szyją na co dzień strojów historyczny. Mają oni bowiem tendencję do "ulepszania" historycznych krojów. Zdarzało się wielokrotnie, że mimo, iż krawiec wraz z materiałem otrzymał dokładny krój to finalny produkt był inny gdyż, rzeczony rzemieślnik "poprawił" go nieco "Bo przecież tak się lepiej układa" i "Nie wszywa się rękawów na wprost tylko robi odcięcie" itp.
Niezwykle trudno wytłumaczyć komuś kto od lat szyje stroje współczesne, iż ten historyczny nie ma się układać i nie ma być szyty tak jak robi się to dziś tylko dokładnie tak jak 1000 lat temu.
Niektóre sprawdzone kramy z odzieżą historyczną to:
Kram Janettee - http://www.kram-janettee.pl/
Kram Rudych - https://www.facebook.com/pages/Kram-Rudych-Viking-Age-Historical-Crafts/157598690931185
Kram Rzepki - http://rzepkowepole.blogspot.com/
Kram Jaromiry i Dalebory - http://jaromira-dalebora.blogspot.com/
Skąd wziąć materiał?
Pierwsza opcja to napisanie maila pod adres lobosk@box43.pl z prośbą o próbki materiałów i nitek.
Pan Krzysztof Łobos wysyła takowe za darmo, a następnie wybrane materiały przysyła pocztą na wskazany adres.
Druga opcja to zakup materiałów w sklepie. Na terenie warszawy jest kilka funkcjonujących sklepów z lnem i wełną.
Opcja trzecia to zakup na wyjeździe historycznym gdzie kilku sprzedawców regularnie oferuje materiały na stroje.
Szwy
W Drużynie nie wymagamy używania żadnych konkretnych szwów. Jednak dla ambitnych, którzy chcieli by uczynić swoje odzienie jeszcze wierniejszym realiom średniowiecznym polecamy poniższy link:
http://www.42nd-dimension.com/NFPS/nfps_stitches.html
Krajki
Jedynym dopuszczalnym elementem zdobniczym wierzchniej części stroju podstawowego jest krajka.
Może być ona wykonana na bardku lub tabliczkach, z wełny o odpowiednim dla Kandydata kolorze i nie może być szersza niż 2,5 cm. W krajkę można wpleść jedną czerwoną nitkę, przeciwko złym urokom. Kobietą zaleca się posiadanie krajki w formie przewiązania, gdyż nie na każdej imprezie historycznej pasek jest u nich akceptowany.
Uwaga:
Kandydaci ozdobić krajką mogą jedynie sukienkę/tunikę wierzchnią oraz w przypadku kobiet - fartuszek.
Buty
Buty są elementem, który polecamy kupić gdyż uszycie dobrego obuwia historycznego to wielka sztuka.
Muszą być one wykonane ze skóry i być wzorowane na znalezisku.
Kandydaci mogą posiadać obuwie sięgające nie wyżej niż do połowy łydki. Ma być ono pozbawione zbędnych zdobień, obszyć, ażurowych wycięć etc. Buty muszą być dopasowane krojem do odtwarzanego kręgu kulturowego.
Na stronach rzemieślników znajdują się zazwyczaj opisy konkretnego modelu, dzięki czemu można dobrać odpowiedni dla siebie krój buta.
My od lat zamawiamy obuwie u najlepszego naszym zdaniem rzemieślnika - Wojmira. Jest on ze wszech miar wart swojej ceny, a jego wyroby - jeśli się o nie choć minimalnie zadba - wytrzymują wiele sezonów.
Strona Wojmira to: www.wojmir.pl
Tańszą alternatywą jest poszukiwanie obuwia na allegro lub u początkujących lub mniej znanych rzemieślników. Liczyć się jednak trzeba z tym, iż możliwe, że za sezon lub dwa buty takie będą potrzebowały wymiany na nowe.
Radzimy aby stopę mierzyć w skarpecie w której będziemy chodzić na wyjazdach. W przypadku jej braku na 2-3 grubych normalnych. Warto do otrzymanego wyniku dodać 0,5-1 cm.
Uwaga:
Informujemy, iż jest to element najdroższy, jedyny, którego nie sposób niemal wykonać samemu i taki, na który najdłużej czeka się u rzemieślników. Zalecamy zawsze aby nabywać je w pierwszej kolejności, ze względu na długie kolejki i możliwość zawalenia terminu przez wytwórcę.
Skarpety/Owijacze
Obuwia nie nosi się oczywiście na gołą stopę. Wyjścia sa dwa - skarpety lub owijacze (lub ich połączenie).
Skarpety mogą być wykonane z wełny "na drutach" doskonale sprawdzają się tutaj "góralskie" skarpety z naturalnej wełny, o ile nie mają pstrokatych wzorków, choć o wiele bardziej historycznym sposobem jest wykonanie ich z wełny metodą naalbindingu.
Można też owinąć stopę i łydkę wąskim paskiem wełny lub lnu, który dodatkowo utrzymywał będzie spodnie przy nodze i zabezpieczał je przed brudzeniem oraz porwaniem (np. o gałęzie). Czasem stosuje się same owijacze na łydkę (w połączeniu ze skarpetą) choć sposób ten nie wydaje się mieć potwierdzenia historycznego.
Ozdoby
W Drużynie obowiązuje hierarchia, od której zależy m. in. ilość ozdób (i zdobień) jakie może posiadać dana osoba. W przypadku Kandydata może posiadać on jedynie kutą, żelazną klamrę do pasa (bez końcówki), fibulę zaś kutą lub wykonaną z metalu nieszlachetnego (miedź lub mosiądz). Nożyk musi być oprawiony w drewno. Kandydat może też posiadać jedną ozdobę (dopuszczalny jest nawet odlew ale tylko z brązu i odpowiednio skromny).
Paski, fibule i klamry
Pasek wykonany musi być ze skóry o gr. ok 2-3 mm i posiadać kutą sprzączkę D-kształtną lub prostokątną. Szerokość paska nie powinna przekraczać 2 cm. Biorąc pod uwagę znaleziska sprzączek i końcówek do pasów, najczęściej były one dużo węższe od 1,2 do 1,7 mm.
Kutą klamrę kupić można na allegro lub u jednego z wielu kowali zajmujących się wczesnym średniowieczem np:
http://www.tomala.lublin.pl/
Fibula również może być kuta z żelaza lub wykonana z miedzi ew. mosiądzu.
Również nie powinna być zdobiona, a zamówić można ją u kowala, zakupić na allegro lub jednym z wielu kramów historycznych.
Jedna z naszych kandydatek - Astrid - również wykonuje kute fibule.
Nożyk obozowy opisany został poniżej.
Ekwipunek obozowy
Ekwipunek obozowy jest tak samo ważny jak strój podstawowy. Bez niego żaden Kandydat nie zostanie dopuszczony do wyjazdu historycznego.
Ekwipunek obozowy składa się z:
- drewnianej miski
- drewnianej łyżeczki
- nożyka obozowego
- glinianego kubka
Miska - może być toczona lub dłubana np:
http://www.gorsky.pl/pl/catalog/product/Misa_toczona_bukowa/?option=11285
Łyżeczka - najlepiej jeśli nosi ślady obróbki ręcznej. Kupioną w cepelii lub u innego współczesnego rzemieślnika łyżeczkę można nieco "podrasować" nożykiem.
http://www.gorsky.pl/pl/catalog/product/drewniana_lyzka_z_czeresni/
Nożyk - wzorowany powinien być na znalezisku lub odpowiadać standardom wczesnego średniowiecza. Służy on do krojenia mięsa, zastępuje widelec i używany jest w drobnych pracach powinien mieć wiec ostrze około 10-15 cm.
Nożyk można kupić u niemal każdego kowala, na allegro.
Nóż Kandydata może być oprawiony tylko w drewno.
Kubek - musi być wykonany z gliny (drewniane są niepraktyczne i trudniejsze w utrzymaniu bowiem pękają i nie da się w nich pić ciepłych napojów) i koniecznie nie może być szkliwiony po zewnętrznej stronie. Dopuszczane jest szkliwienie w środku.
Ze względu na mnogość znalezisk ceramicznych warto wybrać sobie kubek odpowiadający odtwarzanemu przez siebie kręgowi kulturowemu.
Jednym z polecanych rzemieślników jest Magda Kopiczko:
http://www.kopiczko.com/v---x-wiek.html
Strój podstawowy
Strój podstawowy męski dla Wikinga składa się z:
- Tuniki spodniej, lnianej
- Tuniki wierzchniej, wełnianej (może być także podszyta lnem)
- Spodni
- Gaci
- Butów i skarpet/owijaczy
- Paska z klamrą, krajki lub plecionego sznurka
- ew. fibulki (jeśli krój tuniki tego wymaga)
Strój podstawowy kobiecy dla Wikinki składa się z:
- Sukni spodniej, lnianej
- Sukni wierzchniej, lnianej lub wełnianej
- Fartuszka
- Butów i skarpet
- Paska z klamrą, krajki lub plecionego sznurka
- ew. fibulki (jeśli krój sukni tego wymaga)
Strój podstawowy męski dla Słowian zachodnich składa się z:
- Tuniki spodniej, lnianej
- Tuniki wierzchniej, wełnianej (może być także podszyta lnem)
- Spodni
- Gaci
- Butów i skarpet/owijaczy
- Paska z klamrą lub krajki
- ew. fibulki (jeśli krój tuniki tego wymaga)
Strój podstawowy kobiecy dla Słowian zachodnich składa się z:
- Sukni spodniej, lnianej
- Sukni wierzchniej, lnianej lub wełnianej
- Zapaski
- Butów i skarpet
- Paska z klamrą lub krajki
- ew. fibulki (jeśli krój sukni tego wymaga)
Strój podstawowy męski dla Rusina składa się z:
- Tuniki spodniej lub rubachy, lnianej
- Tuniki wierzchniej, wełnianej
- Spodni
- Gaci
- Butów i skarpet/owijaczy
- Paska z klamrą lub krajki
- ew. fibulki (jeśli krój tuniki tego wymaga)
Strój podstawowy kobiecy dla Rusinki składa się z:
- Giezła lub rubachy lnianej
- Nawiersznika, lnianego lub wełnianego
- Zapaski lub zapony
- Butów i skarpet
- Paska z klamrą lub krajki
- ew. fibulki (jeśli krój sukni tego wymaga)
Dodatkowo (choć nie jest to wymóg ale bardzo) warto aby każdy zaopatrzył się w:
- płaszcz lub koc wojskowy, który jest nieodzowny wieczorami, nocami i podczas wiatru
- kaletkę ew. sakiewkę aby trzymać w nich drobne przedmioty oraz współczesne wynalazki (telefon, portfel)
- Kaptur wełniany chroniący od wiatru i deszczu.
Elementy dodatkowe takie jak czapka, rękawiczki, torba na ramię etc są opcjonalne.
Kroje
Używać można każdego kroju potwierdzonego archeologicznymi znaleziskami. W przypadku braku takich znalezisk krój może być zapożyczony od innego kręgu kulturowego na zasadzie analogii. Lecz dopuszczalne jest to tylko wtedy, gdy we własnym kręgu nie ma takowych znalezisk, a fakt występowania danego elementu jest niepodważalny. (np. spodnie w przypadku Słowian zachodnich)
Każdy Kandydat sam wyszukuje sobie kroje, szuka odpowiednich źródeł, pokazuje je nam i otrzymuje aprobatę lub nie. Krój oczywiście musi być dopasowany do odtwarzanej kultury oraz spełniać wszystkie wymagania, które znajdują się w artykule "O strojach, krojach i kolorach" tzn. mało skomplikowany, nie pochodzący z bogatego pochówku (chyba, że jest typowy dla danej kultury i okresu), niezdobiony, a w razie konieczności wykończony materiałami dostępnymi ubogim warstwom społecznym (np. przy kaftanie Ruskim lub rubasze, drewniane albo kościane zapięcia zamiast odlewanych guzów)
Źródłem nie są zdjęcia innych odtwórców ani kadry z filmów. Aby coś zostało uznane za wiarygodne źródło musi posiadać opis, datowanie, rycinę lub być uznanym przez Ruch Rekonstrukcyjny elementem.
Jak wyglądać powinno odpowiednie poszukiwanie źródeł można sprawdzić na przykładzie tego artykułu, gdzie zebrane są wszystkie znaleziska tunik z terenów Skandynawii.
"Skandynawski strój męski na bazie znalezisk"
http://www.dzikibez.fora.pl/skarbnica,4/skandynawski-stroj-meski-na-bazie-znalezisk,300.html
W większości przypadków samo znalezienie informacji o danym znalezisku wystarczy jako odpowiedz, na większość ewentualnych pytań do starszyzny.
Cel
Takie podejście do zagadnienia krojów historycznego odzienia ma kilka celów.
Po pierwsze Kandydaci mają stosunkowo szeroki wybór strojów, ograniczony jedynie ilością znalezisk oraz drużynowymi zasadami kompletowania stroju.
Po drugie osoby same wyszukujące informacje nabywają wiedzy, niezbędnej w dalszym rozwoju, poznają kulturę i historię oraz ogólnie rozwijają się w swojej pasji.
Po trzecie mamy dzięki temu pewność, że dany element, uszyty przez Kandydata jest poprawny, zgodny z realiami historycznymi i zasadami rekonstrukcji.
Po czwarte odciąża to członków drużyny z obowiązku odpowiadania na pytania Kandydatów, którzy w ten sposób są zaktywizowani do samodzielnej pracy.
Po piąte, każda osoba będzie wiedziała "co ma na sobie" i nikt nie zaskoczy jej na festiwalu podchwytliwym pytaniem o strój.
_________________________________________________
